M

Z perspektywy trzynastolatka język polski jest zwyczajnie nielogiczny, ponieważ bez widocznego uzasadnienia jeden i ten sam dźwięk zapisujemy raz w postaci „ż” innym razem przy pomocy dwuznaku „rz”. Podobnie jest z „ó” i„u”. Czy to nie wygląda na spisek polonistów, którzy chcą dręczyć dzieci dyktandami?

Uświadomienie uczniom pochodzenia zarówno tych dźwięków jak i znaków, wszystko wyjaśnia, ale jak porozumieć się z dzieckiem, gdy uzasadnienie to skomplikowana terminologia i opis zjawisk, które nawet dorosłym sprawiają trudność. Przecież nie będziemy mówić piątoklasiście o iloczasie czy przegłosie polskim.

Proponujemy zatem żart sceniczny, czyli kłótnię znaków diakrytycznych, które próbują znaleźć swoje miejsce w polszczyźnie. Scenariusz, a tym bardziej nagrany spektakl, może stanowić materiał do analizowania i wnioskowania na temat zjawisk językowych, które zaowocowały skomplikowaną pisownią „ż” i „rz” oraz „ó” i „u”.  Bitwa kresek, kropek i ogonków to dobry materiał do kształtowania świadomości językowej. Mimo żartobliwej formy uczniowie klas 6 – 7, mogą odnaleźć historyczne uzasadnienie dla współczesnej pisowni.

Kreski, kropki i ogonki, czyli ortograficzna piosenka może posłużyć jako materiał do obserwacji zjawisk językowych utrwalających pisownię w klasach 4 – 5, a sprawdzi się jeszcze lepiej, gdy uczniowie zaczną ją śpiewać, zapamiętując zarówno zasady jak i ich stosowanie.

Nauczyciele zainteresowani pomysłem na lekcję mogą skorzystać z gotowych rozwiązań – zarówno konspekty, tekst etiudy i piosenki można pobrać ze strony KackUczy.

T w ó r c y

Bitwa kresek, kropek i ogonków – to autorski scenariusz krótkiego przedstawienia opowiadającego w przystępny dla uczniów sposób o procesach, jakie zachodziły w języku polskim i o stworzeniu polskiego alfabetu.

Kreski, kropki i ogonki, czyli ortograficzna piosenka – to utwór, który pozwoli śpiewająco zapamiętać zasady ortograficzne dotyczące „ż”, „rz”, „ó” wymiennego oraz pisowni „ą” i „ę”.

Autorką scenariusza oraz tekstu piosenki jest Anna Halasz – pisarka, poetka i nauczycielka języka polskiego. Powstawaniu obu utworów towarzyszyły konsultacje z redaktorem merytorycznym i językowym Teresą Renk, na co dzień pracującą przy tworzeniu podręczników do języka polskiego.

Muzykę do piosenki jak i etiudy teatralnej skomponował Artur Guza, aktor scen muzycznych, wokalista, kierownik  muzyczny, kompozytor, aranżer, obecnie związany z Państwowym Policealnym Studium Wokalno – Aktorskim im. Danuty Baduszkowej w  Gdyni.

W realizacji spektaklu Bitwa kresek, kropek i ogonków oraz nagraniu teledysku piosenki wzięli udział aktorzy dwóch amatorskich teatrów, Teatralnej Szóstki działającej przy Szkole Podstawowej nr 6 w Rumi, oraz Szaszoru, który działa przy Katolickiej Szkole Podstawowej w Gdyni, a także uczniowie klasy VII B Katolickiej Szkoły Podstawowej w Gdyni, w ramach lekcji języka polskiego przeprowadzonej w formie warsztatów teatralnych.

Studyjne nagranie piosenki wspierał gościnnie Tomasz Gregor, aktor Teatru Muzycznego w Gdyni. Nad reżyserią czuwała Anna Krzepicka – Kaszuba – nauczycielka, aktorka Amatorskiej Grupy Teatralnej Nazaret, zaś Agnieszka Suryn – oligofrenopedagog, nauczycielka, zrealizowała warsztaty z grupą młodzieży na podstawie materiałów Bitwy kresek, kropek i ogonków.

Dodatkowym atutem projektu jest tłumaczenie materiałów audiowizualnych na język migowy, którego podjęła się Marta Rozbicka. Dzięki temu możemy edukować w tej przyjaznej dla dzieci formie również osoby z dysfunkcjami słuchu.

Przedstawienie nagrano dzięki przychylności władz miasta Gdyni, w Gdyńskim Konsulacie Kultury, przy współpracy z ManeeStudio.

Prawa autorskie związane z powstaniem wszystkich materiałów dydaktycznych zostały przekazane przez autorów Stowarzyszeniu Katolickie Centrum Kultury w Gdyni Małym Kacku.

Znaki szczególne polszczyzny to właśnie kreski, kropki i ogonki oznaczające dźwięki charakterystyczne dla naszego języka. Skąd się wzięły i jak ułatwić sobie ich poprawne zapisywanie? Tym właśnie zajmujemy się w projekcie „Bitwa kresek, kropek i ogonków”. Nie będzie to jednak wykład, ale krótkie przedstawienie i piosenka. Zamiast czytania i zapisywania regułek będziemy tańczyć i śpiewać – zobaczycie, umiejętności same wtedy wchodzą do głowy.

Nasza propozycja to możliwość wykorzystania przez nauczycieli materiałów dydaktycznych w postaci scenariusza lekcji oraz nagranej etiudy teatralnej i piosenki. Nagrania będą dostępne dla każdego, więc będzie to także pomoc dla dzieci (chociaż nie tylko!) w zapamiętywaniu zasad ortograficznych i rozumieniu historii języka.